ભારત સરકારે જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ વીડિયો કોન્ફરન્સિંગ દ્વારા સ્ટાર્ટઅપ્સ સાથે વાતચીત કરી. સ્ટાર્ટઅપ્સે પ્રધાનમંત્રીને છ થીમ્સ પર પ્રેઝન્ટેશન આપ્યા હતા જેમ કે. મૂળમાંથી વધવું; ડીએનએ નડિંગ; સ્થાનિકથી વૈશ્વિક; ભવિષ્યની ટેકનોલોજી; મેન્યુફેક્ચરિંગમાં બિલ્ડીંગ ચેમ્પિયન્સ; અને ટકાઉ વિકાસ. આ પ્રસ્તુતિઓના હેતુ માટે 150થી વધુ સ્ટાર્ટઅપ્સને છ કાર્યકારી જૂથોમાં વહેંચવામાં આવ્યા હતા. દરેક થીમ માટે, બે સ્ટાર્ટઅપ પ્રતિનિધિઓ દ્વારા પ્રસ્તુતિઓ હતી, જેમણે તે ચોક્કસ થીમ માટે પસંદ કરેલ તમામ સ્ટાર્ટઅપ્સ વતી વાત કરી હતી.
તેમના પ્રેઝન્ટેશન દરમિયાન, સ્ટાર્ટઅપ પ્રતિનિધિઓએ તેમના વિચારોને શેર કરવા માટે આ પ્રકારનું પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડવાની તક માટે પ્રધાનમંત્રીનો આભાર માન્યો, અને સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમને તેમની દ્રષ્ટિ અને સમર્થનની પ્રશંસા કરી. તેઓએ કૃષિમાં મજબૂત ડેટા સંગ્રહ પદ્ધતિ સહિત વિવિધ ક્ષેત્રો અને ક્ષેત્રો પર વિચારો અને ઇનપુટ્સ શેર કર્યા; ભારતને પ્રિફર્ડ એગ્રી બિઝનેસ હબ બનાવવું; ટેકનોલોજીના ઉપયોગ દ્વારા આરોગ્ય સંભાળને વેગ આપવો; માનસિક સ્વાસ્થ્યની સમસ્યાનો સામનો કરવો; વર્ચ્યુઅલ ટુર જેવી નવીનતાઓ દ્વારા મુસાફરી અને પર્યટનને પ્રોત્સાહન આપવું; એડ-ટેક અને નોકરીની ઓળખ; અવકાશ ક્ષેત્ર; ઑફલાઇન છૂટક બજારને ડિજિટલ વાણિજ્ય સાથે જોડવું; ઉત્પાદન કાર્યક્ષમતામાં વધારો; સંરક્ષણ નિકાસ; ગ્રીન ટકાઉ ઉત્પાદનો અને પરિવહનના ટકાઉ માધ્યમોને પ્રોત્સાહન આપવું.
પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવના આ વર્ષમાં આ સ્ટાર્ટ અપ ઈન્ડિયા ઈનોવેશન સપ્તાહનું આયોજન વધુ મહત્ત્વપૂર્ણ છે કારણ કે જ્યારે ભારતીય સ્વતંત્રતા તેના શતાબ્દી વર્ષમાં પહોંચશે ત્યારે સ્ટાર્ટ અપની ભૂમિકા મહત્ત્વપૂર્ણ બની રહેશે. ‘હું દેશના તમામ સ્ટાર્ટ-અપ્સને, તમામ ઇનોવેટીવ યુવાનોને અભિનંદન આપું છું, જેઓ સ્ટાર્ટ-અપ્સની દુનિયામાં ભારતનો ધ્વજ ઊંચો કરી રહ્યા છે. સ્ટાર્ટ-અપ્સની આ સંસ્કૃતિ દેશના છેવાડાના ભાગો સુધી પહોંચે તે માટે, 16 જાન્યુઆરીને રાષ્ટ્રીય સ્ટાર્ટ-અપ દિવસ તરીકે ઉજવવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું છે’, એવી પ્રધાનમંત્રીએ જાહેરાત કરી હતી.
વર્તમાન દાયકાના ભારતના ‘ટેકડે’ તરીકેના ખ્યાલને યાદ કરતાં, પ્રધાનમંત્રીએ આ દાયકામાં સરકાર નવીનતા, ઉદ્યોગસાહસિકતા અને સ્ટાર્ટ-અપ ઇકોસિસ્ટમને મજબૂત કરવા માટે જે વ્યાપક ફેરફારો કરી રહી છે તેના ત્રણ મહત્વના પાસાઓને સૂચિબદ્ધ કર્યા. પ્રથમ, સરકારી પ્રક્રિયાઓ, અમલદારશાહી સિલોઝના વેબમાંથી ઉદ્યોગસાહસિકતા અને નવીનતાને મુક્ત કરવા. બીજું, નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સંસ્થાકીય મિકેનિઝમ બનાવવું. અને ત્રીજું, યુવા ઈનોવેટર્સ અને યુવા સાહસોનું હેન્ડહોલ્ડિંગ. તેમણે પ્રયાસોના ભાગરૂપે સ્ટાર્ટઅપ ઈન્ડિયા અને સ્ટેન્ડઅપ ઈન્ડિયા જેવા કાર્યક્રમોને સૂચિબદ્ધ કર્યા. ‘એન્જલ ટેક્સ’ની સમસ્યાઓને દૂર કરવા, ટેક્સ પ્રક્રિયાને સરળ બનાવવા, સરકારી ભંડોળની વ્યવસ્થા કરવા, 9 શ્રમ અને 3 પર્યાવરણ કાયદાના સ્વ પ્રમાણપત્રને મંજૂરી આપવા અને 25 હજારથી વધુ અમલોને દૂર કરવા જેવા પગલાંની પ્રક્રિયાને આગળ વધારી છે. ગવર્નમેન્ટ ઈ-માર્કેટપ્લેસ (GeM) પ્લેટફોર્મ પર સ્ટાર્ટઅપ રનવે સરકારની સ્ટાર્ટઅપ સેવાઓની જોગવાઈને સરળ બનાવે છે.
પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે સરકારનો પ્રયાસ બાળપણથી જ વિદ્યાર્થીઓમાં નવીનતા પ્રત્યે આકર્ષણ પેદા કરીને દેશમાં નવીનતાને સંસ્થાકીય બનાવવાનો છે. 9000 થી વધુ અટલ ટિંકરિંગ લેબ બાળકોને શાળાઓમાં નવીનતા લાવવા અને નવા વિચારો પર કામ કરવાની તક આપી રહી છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે નવા ડ્રોન નિયમો હોય કે નવી સ્પેસ પોલિસી હોય, સરકારની પ્રાથમિકતા શક્ય તેટલા યુવાનોને ઇનોવેશનની તકો પૂરી પાડવાની છે. અમારી સરકારે આઈપીઆર નોંધણી સંબંધિત નિયમોને પણ સરળ બનાવ્યા છે, એમ તેમણે ઉમેર્યું.
પ્રધાનમંત્રીએ નવીનતાના સૂચકાંકોમાં જોરદાર વૃદ્ધિની નોંધ લીધી. તેમણે કહ્યું કે વર્ષ 2013-14માં 4000 પેટન્ટ મંજૂર કરવામાં આવી હતી, ગયા વર્ષે 28 હજારથી વધુ પેટન્ટ મંજૂર કરવામાં આવી હતી. વર્ષ 2013-14માં જ્યાં લગભગ 70000 ટ્રેડમાર્ક નોંધાયા હતા, ત્યાં 2020-21માં 2.5 લાખથી વધુ ટ્રેડમાર્ક નોંધાયા છે. વર્ષ 2013-14માં, જ્યાં માત્ર 4000 કોપીરાઈટ આપવામાં આવ્યા હતા, ગયા વર્ષે તેમની સંખ્યા 16000ને વટાવી ગઈ છે. પ્રધાનમંત્રીએ ધ્યાન દોર્યું કે ઈનોવેશન માટેના ભારતના અભિયાનને પરિણામે વૈશ્વિક ઈનોવેશન ઈન્ડેક્સમાં ભારતની રેન્કિંગમાં સુધારો થયો છે જ્યાં ભારત 81મા ક્રમે હતું પરંતુ હવે ઈન્ડેક્સમાં ભારત 46મા ક્રમે છે.
PM મોદીએ માહિતી આપી હતી કે ભારતના સ્ટાર્ટઅપ્સ 55 અલગ-અલગ ઉદ્યોગો સાથે કામ કરી રહ્યા છે અને સ્ટાર્ટઅપ્સની સંખ્યા પાંચ વર્ષ પહેલાં 500 કરતાં ઓછી હતી તે વધીને આજે 60 હજારથી વધુ થઈ ગઈ છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું, ‘અમારા સ્ટાર્ટ-અપ્સ રમતના નિયમો બદલી રહ્યા છે. તેથી જ હું માનું છું કે સ્ટાર્ટ-અપ્સ નવા ભારતની કરોડરજ્જુ બનવાના છે.’ પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે ગયા વર્ષે દેશમાં 42 યુનિકોર્ન આવ્યા હતા. હજારો કરોડ રૂપિયાની આ કંપનીઓ આત્મનિર્ભર અને આત્મવિશ્વાસ ધરાવતા ભારતની ઓળખ છે. ‘આજે ભારત ઝડપથી યુનિકોર્નની સદી ફટકારવા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. હું માનું છું કે ભારતના સ્ટાર્ટ-અપ્સનો સુવર્ણ યુગ હવે શરૂ થઈ રહ્યો છે’, એમ તેમણે ઉમેર્યું.
પ્રધાનમંત્રીએ વિકાસ અને પ્રાદેશિક-લિંગ અસમાનતાની સમસ્યાઓના નિવારણમાં ઉદ્યોગસાહસિકતા દ્વારા સશક્તિકરણની ભૂમિકા પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો કે આજે દેશના 625 જિલ્લામાં ઓછામાં ઓછું એક સ્ટાર્ટઅપ છે અને અડધાથી વધુ સ્ટાર્ટઅપ ટિયર 2 અને ટિયર 3 શહેરોમાંથી છે. આ સામાન્ય ગરીબ પરિવારોના વિચારોને વ્યવસાયમાં પરિવર્તિત કરી રહ્યા છે અને લાખો યુવાનોને રોજગાર મળી રહ્યો છે.
નરેન્દ્ર મોદીએ ભારતની વૈવિધ્યતાને મહત્ત્વની તાકાત અને ભારતની વૈશ્વિક ઓળખના કીસ્ટોન તરીકે ગણાવી હતી. તેમણે કહ્યું કે ભારતીય યુનિકોર્ન અને સ્ટાર્ટઅપ આ વિવિધતાના સંદેશવાહક છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે ભારતમાંથી સ્ટાર્ટ-અપ વિશ્વના અન્ય દેશોમાં સરળતાથી પહોંચી શકે છે. તેથી ‘તમારા સપનાઓને માત્ર સ્થાનિક ન રાખો, તેમને વૈશ્વિક બનાવો. આ મંત્ર યાદ રાખો- ચાલો ભારત માટે નવીનતા કરીએ, ભારતમાંથી નવીન કરીએ’, તેમણે ઈનોવેટર્સને પ્રોત્સાહન આપ્યું.
પ્રધાનમંત્રીએ ઘણા ક્ષેત્રો સૂચવ્યા જ્યાં સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમ મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી શકે છે. તેમણે કહ્યું કે પીએમ ગતિશક્તિ નેશનલ માસ્ટર પ્લાન પર વધારાની જગ્યાનો ઉપયોગ ઈવી ચાર્જિંગ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર માટે થઈ શકે છે. તેવી જ રીતે, સંરક્ષણ ઉત્પાદન, ચિપ ઉત્પાદન જેવા ક્ષેત્રો ઘણી શક્યતાઓ પ્રદાન કરે છે. તેમણે ડ્રોન ક્ષેત્ર પર ધ્યાન આપ્યું અને કહ્યું કે નવી ડ્રોન નીતિ પછી ઘણા રોકાણકારો ડ્રોન સ્ટાર્ટઅપ્સમાં રોકાણ કરી રહ્યા છે. આર્મી, નેવી અને એરફોર્સે ડ્રોન સ્ટાર્ટઅપ્સને 500 કરોડ રૂપિયાના ઓર્ડર આપ્યા છે. શહેરી આયોજનમાં, પ્રધાનમંત્રીએ સંભવિત ક્ષેત્રો તરીકે ‘વૉક ટુ વર્ક કોન્સેપ્ટ્સ’, સંકલિત ઔદ્યોગિક વસાહતો અને સ્માર્ટ મોબિલિટીને સ્પર્શ કર્યો હતો.
પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે આજે સહસ્ત્રાબ્દીઓ તેમના પરિવારોની સમૃદ્ધિ અને રાષ્ટ્રની આત્મનિર્ભરતા બંનેનો આધાર છે. ‘ગ્રામીણ અર્થતંત્રથી લઈને ઉદ્યોગ 4.0 સુધી, આપણી જરૂરિયાતો અને આપણી ક્ષમતા બંને અમર્યાદિત છે. ભવિષ્યની ટેકનોલોજી સંબંધિત સંશોધન અને વિકાસ પર રોકાણ એ આજે સરકારની પ્રાથમિકતા છે’, તેમણે કહ્યું.
ભાવિ સંભાવનાઓનો ઉલ્લેખ કરતા પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે અત્યારે આપણી અડધી વસતી જ ઓનલાઈન છે, તેથી ભવિષ્યની શક્યતાઓ અપાર છે અને તેમણે સ્ટાર્ટઅપ્સને ગામડાઓ તરફ પણ આગળ વધવાની અપીલ કરી હતી. ‘મોબાઇલ ઇન્ટરનેટ હોય, બ્રોડબેન્ડ કનેક્ટિવિટી હોય કે ભૌતિક કનેક્ટિવિટી હોય, ગામડાઓની આકાંક્ષાઓ વધી રહી છે અને ગ્રામીણ અને અર્ધ-શહેરી વિસ્તારો વિસ્તરણની નવી લહેરની રાહ જોઈ રહ્યા છે’, એમ તેમણે કહ્યું.
પ્રધાનમંત્રીએ સ્ટાર્ટઅપ્સને કહ્યું કે આ નવીનતાનો નવો યુગ છે એટલે કે વિચારો, ઉદ્યોગ અને રોકાણ અને તેમના શ્રમ, સાહસ, સંપત્તિનું સર્જન અને રોજગાર સર્જન ભારત માટે હોવું જોઈએ. ‘હું તમારી સાથે ઊભો છું, સરકાર તમારી સાથે છે અને આખો દેશ તમારી સાથે ઊભો છે’, તેમણે અંતમાં કહ્યું હતું.
